Chronische veneuze aandoening

Wat is een chronisch veneuze aandoening?

Een chronisch veneuze aandoening houdt in dat de aders niet meer in staat zijn om het bloed van de voeten behoorlijk terug te stuwen naar het hart. Een eerste uiting daarvan zijn vaak pijnlijke en ‘zware’ benen. Door de ophoping van het bloed verhoogt de druk in de aders en worden vocht en eiwitten vanuit het bloedvat in het weefsel geperst. Er is sprake van een (tijdelijke) vergrote aanvoer van vocht. Daardoor kunnen de enkels en de onderbenen opzwellen (oedeem) en komt de huid onder spanning te staan. De uitgezette vaatjes worden zichtbaar als dunne varices en de grotere aderen als kronkelende blauwachtige spataders, die vaak goed zichtbaar zijn onder de huid. Uiteindelijk kan een zogenaamd open been of ulcus cruris ontstaan: dat is een open plek of zweer aan het onderbeen. Zo'n plek zit meestal aan de binnenkant bij de enkel of het onderbeen en geneest langzaam.

Hoe ontstaat een chronisch veneuze aandoening?

Veneuze insufficiëntie

Dit treedt op wanneer de kleppen in de aderen niet goed sluiten, waardoor het bloed terugstroomt en zich ophoopt in de benen. De aderwand is niet bestand tegen de hogere druk en zet uit. Het gevolg is dat de kleppen nog minder goed sluiten.

Risicofactoren

Leeftijd: Het risico op de ontwikkeling van veneuze insufficiëntie neemt toe met de leeftijd, vanaf 50-60 jaar.

Geslacht: Vrouwen worden vaker getroffen als gevolg van de hormonale episodes (puberteit, premenstruele periodes, zwangerschappen en menopauze) omdat aders gevoelig zijn voor de wisselingen in de gehaltes van de geslachtshormonen oestrogeen en progesteron. Ook de verschillende structuur van het bindweefsel bij vrouwen speelt een rol.

Zwangerschap: Hoe meer zwangerschappen, hoe hoger de kans. De hormonale veranderingen tijdens de zwangerschap (hogere oestrogeenconcentratie) hebben invloed op de stevigheid en de elasticiteit van de aders, die de neiging hebben om uit te zetten. Naast de hormonale veranderingen zijn er nog andere factoren die veneuze insufficiëntie tijdens de zwangerschap kunnen verergeren, nl. de verhoogde druk in het bekken, het verhoogd bloedvolume en de leeftijd (hoe ouder de vrouw, hoe hoger het risico).

Erfelijkheid: Het risico om chronische veneuze ziekte te krijgen is veel hoger als één van de ouders de ziekte heeft of als beide ouders eraan lijden.

Lichaamsgewicht: Overgewicht hindert de terugstroom van het bloed naar het hart. Bovendien leiden personen met overgewicht vaker een zittend leven.

Langdurig staan of zitten: Langdurig staan of zitten kan de bloedcirculatie verstoren en bijdragen aan de ontwikkeling van chronisch veneuze aandoeningen.

Gebrek aan beweging: Goed ontwikkelde spieren in de benen, en vooral in de kuiten, zijn een uitstekende manier om de bloedsomloop in de aders te stimuleren. De spieren werken als een pomp op de aders. In zekere mate kunnen ze slecht werkende kleppen verhelpen door het bloed te forceren naar het hart te stromen.

Risicosporten: Sporten waarbij de kleppen in de aders plots aan hevige druk worden blootgesteld (tennis, squash, gewichtheffen, kajakken, rugby, voetbal, vechtsporten) worden beter vermeden.

Warmte: Een directe toename van de warmte ter hoogte van de benen bevordert de verwijding (dilatatie) van de aders. Warmtebronnen moeten dus vermeden worden: blootstelling aan de zon, epilatie met warme was, vloerverwarming, warme baden, sauna, elektrische dekens.

Spannende kleding: Kledingstukken, zoals ceinturen, broeken en rokken die in de taille spannen, gaines, spannende laarzen, en compressie doordat men met gekruiste benen zit, verhogen de druk in de aders.

Voeding: Een voeding die rijk is aan geraffineerde suikers en vetten, en arm is aan voedingsvezels en vitamine-houdende voedingsmiddelen, verhoogt het risico.

Roken: Daardoor wordt de wand van de aders minder veerkrachtig.

(Heel) hoge bloeddruk.

Het post-trombotisch syndroom na een diepe veneuze trombose: Als je vroeger een trombose (een bloedklonter) in de beenaders hebt gehad zijn die aders beschadigd en werken de kleppen dan ook niet goed meer.

Symptomen

Chronische veneuze ziekte is een progressieve aandoening waarvan de symptomen sterk verschillen van persoon tot persoon.

• Zwaar en pijnlijk gevoel of rusteloosheid in de benen
• Branderig, kriebelend en jeukend gevoel, tintelingen of een verdoofd gevoel in de benen
• Diverse huidveranderingen, zoals eczeem, bruinverkleuring van de huid, verharde, vaak pijnlijke onderhuid, witte littekenhuid (atrofie blanche)
• Opgezwollen voeten of enkels (oedeem) op het eind van de dag of bij warm weer
• Nachtelijke krampen in de kuiten
• Uitgezette kleinere paarse aders (‘spiders’ of spinnenweb) aan de enkel en de voetrand
• Een oppervlakkige, veneuze trombose met een aderontsteking (flebitis)

Zonder behandeling kan veneuze ziekte geleidelijk evolueren en tot ernstige complicaties leiden, zoals spataders (verzwakte en uitgezette aders die dicht onder de huid van de benen lopen als zachte, blauwkleurige, kronkelend verlopende verdikkingen), diepe veneuze trombose (de vorming van een klonter in een diepe ader), en veneuze ulcera (zweren). Het is dus van essentieel belang om de symptomen en tekenen vanaf de eerste stadia van de ziekte te herkennen en een huisarts of specialist te raadplegen.

Wat te doen bij veneuze insufficiëntie?

Medische compressiekousen vormen de basis van de behandeling van veneuze aandoeningen. Compressiekousen worden vaak gebruikt om de progressie van veneuze insufficiëntie tegen te houden. Met de precies gedefinieerde druk biedt de kous mechanische ondersteuning bij slecht sluitende kleppen in de aderen. Als de diameter van de aderen in de benen kleiner wordt, kunnen de kleppen zich weer sluiten en hoopt het bloed zich niet op in de benen. De kousen stimuleren ook de lymfestroom en voorkomen stase van vocht in de benen.

Als de ziekte voortschrijdt kunnen aders op verschillende manieren worden behandeld. De meest voorkomende technieken zijn:

• Sclerotherapie: Bij sclerotherapie wordt er een middel in de ader geïnjecteerd waardoor de wanden van het bloedvat samenkleven. Het lichaam breekt de vernietigde ader vervolgens af.
• Lasertherapie: De ader wordt van binnen uit dichtgesmolten met een lasersonde. Op die manier wordt de ader vernietigd en later afgebroken door het lichaam.
• Stripping: Dit is de bekendste chirurgische techniek. Bij deze operatie wordt een sonde in de ader gevoerd. De ader wordt vervolgens uit het been getrokken via een kleine incisie in de huid.

Na deze procedures worden ook medische compressiekousen gedragen.

Wat kan je zelf doen?

• Veel bewegen als dit mogelijk is (fietsen, joggen, wandelen of zwemmen), zodat de kuitspieren helpen om het vocht uit het been te krijgen. Zorg tijdens het joggen of wandelen dat je niet alleen met een platte voet de grond raakt, maar goed afzet met het voorste deel van de voet (de voorvoet), waarbij je hiel omhoog komt.
• Probeer niet te lang te zitten of te staan, wissel dus regelmatig van positie.
• Leg je benen omhoog bij langdurig zitten.
• Maak je bed iets hoger ter hoogte van je voeten.
• Masseer regelmatig je benen, van de voet naar de dij toe, in de richting van de veneuze circulatie. Zo wordt het terugkeren van het veneuze bloed gestimuleerd.
• Doe regelmatig kuitspieroefeningen: de voet naar beneden en omhoog bewegen, rondjes met de voet maken en je tenen bewegen.
• Vermijd warmte (krachtige warmtebronnen, warme baden, sauna’s, zonnebanken en langdurig zonnebaden). De benen douchen met koud water gedurende maximaal 20 seconden, is ten zeerste aan te raden. Steeds beginnen met de voeten en langzaam opklimmen tot de liesstreek.
• Vermijd hoge hakken, te nauwe schoenen en te nauwe kleding.
• Stop met roken voor een betere doorbloeding.
• Drink niet te veel alcohol. Te veel alcohol veroorzaakt een verwijding van de haarvaatjes, wat leidt tot roodheid van de huid, huidvlekken, couperose (diffuse roodheid) en spinadertjes.
• Zorg voor gemakkelijke, platte schoenen waar je goed op kunt lopen.
• Draag steunkousen.